Merinos Koyununun Tarihi Gelişimi
Merinos koyununun tarihi çok eskilere dayanır. Ortaçağda merinos yetiştiriciliği bakımından dünyaca meşhur ülkesi İspanya’dır. Ancak Roma İmparatorluğu döneminden önce Anadolu’da ince Yapağılı koyunların varlığı bilinmektedir. Tarihi kanıtlar merinos koyununun atalarının Batı Anadolu’da olduğunu göstermektedir. M.Ö. 3 ncü yüzyılda Anadolu’dan İspanya’ya götürülmüştür. Merinos koyunların İspanya’dan dışarıya çıkarılması uzun yıllar engellenmiş ancak 18 ncü yüzyılın ortalarında izin verilmiş ve diğer ülkelere bu tarihten sonra götürülmüştür.
Merinos koyunları eskiden çok ince, çok kıvrımlı yapağı veren küçük cüsseli hayvanlardı. Bunlara çuha yapağısı merinoslar deniyordu. Ancak yetiştirme yönü ve sanayinin istediği yapağı özellikleri kapsamında, bu tip merinosların vücut iriliği, yapağı verimi ve lüle uzunluğu bakımından dikkat seleksiyon ve kısmen de melezlemeyle tarak yapağısı Merinoslar geliştirilmiştir. Bu Merinoslarda, değişen istek ve gereksinimlere cevap veremez durumuna gelince (1900 yıllarda); Merinos yetiştiriciliğinde dölverimi, et verimi ve büyüme hızı gibi özelliklere önem verilerek, bu özellikler önemli ölçüde geliştirilmiştir. Böylece Et-Yapağı ve Et Merinosu yetiştiriciliğine geçilmiştir.
Farklı ülkelerde tarak yapağısı Merinosların geliştirilmesinde seleksiyon ana rolü oynamıştır. Bunun yanında İngiliz beyaz başlı etçi ırklardan kan katılmısı etkili olmuştur. Bugün Dünyada yetiştirilen Merinosların tamamı tarak yapağısı Merinos tipindedir. Bu koyunlar farklı ülkelerde Et, Et-Yapağı Merinosu gibi adlarla anılmaktadır.
Türk Merinosu
Merinos ırkı ilk olarak 1843 yılında İspanya’dan getirilmiş olmasına karşın asıl Merinos yetiştiriciliği çalışmaları Cumhuriyetin ilanını takiben 1934 yılında Almanya’dan ithal edilen Alman Et Merinosları (Deutsches Merinofleishschaf) ile başlamıştır. Alman Et Merinosları Türk Merinosunu oluşturmak üzere Karacabey Harasında Kıvırcık koyunları ile melezlenerek Karacabey Merinosu, Konya Harasında Akkaraman koyunları ile melezlenerek Orta Anadolu (Konya) merinosu geliştirilmiştir.
Karacabey Merinosu
Bu Merinos ırkı, Alman Et Merinosu X Kıvırcık melezleme çalışmaları sonucunda Karacabey Harasında geliştirilmiştir. Bu melezleme, Kıvırcık ırkının Alman Et Merinosuna çevrilmesi şeklinde yapılmıştır. Kıvırcık koyunlar Alman Et Merinosu koçlar ile çiftleştirilerek F1 melezler elde edilmiştir. Elde edilen F1 melez koyunlar tekrar Merinos koçlarla birleştirilerek geriye melezler (MG1) elde edilmiştir. Melez geriye melez koyunların tekrar tekrar merinos koçlarla çiftleştirilerek beşinci geriye (MG5) melezler elde edilmiştir. Bu geriye melezlerin koç ve koyunları büyüme ve yapağı özellikleri seleksiyona tabi tutularak kendi aralarında birleştirilerek Karacabey merinosu elde edilmiştir.
Karacabey merinosunda vücut beyaz renkli yapağı ile örtülüdür. Erkeklerin % 10-15 boynuzlu, dişiler boynuzsuzdur. Başın uç kısmı ile ayak uçları çıplaktır. Baş uzunluğu ve genişliği orta derecede, kulaklar yatay ve geniş, boyun kısa ve kalın, vücut geniş derin yuvarlak ve orta uzunlukta, butlar dolgun ve etli, bacaklar orta uzunluktadır. Kuyruk yağsız, ince ve uzundur.
Karacabey Merinos koyununda vücut orta irilikte olup ince bir örnek kumaş dokumaya uygun elyaftan oluşan yapağıya sahiptir. Canlı ağırlık, büyüme hızı ve dölverimi yüksektir. Yaşama gücü bakımından da yüksek değerlere sahiptir. Yılın hemen hemen her mevsiminde kızgınlık gösterir ve tohumlanabilir ve bu özelliğinden dolayı yılda iki veya iki yılda üç defa kuzu elde etmek mümkündür. Karacabey Merinos kuzular beside hızlı bir performansa sahiptir. Beside kuzular günlük 400-600 gram canlı ağırlık artışına sahip olup 4-4.5 ayda ortalama 50 kg canlı ağırlığa ulaşabilmektedir.
Karacabey Merinos Koyunlarda;
Ergin Canlı Ağırlık : 60-80 kg
Kuzu Doğum Ağırlığı : 4-5 kg
Beside Günlük C.A Artışı : 400-600 g
Süt Verimi : 50-70 kg
Yapağı Verimi : 3.4-4 kg
İkiz Doğum Oranı: % 40-60
Damızlıkta Kullanma Yaşı: 11-12 ay dır
Neden Karacabey Merinosu Yetiştirmeliyiz?
- Merinos Türkiye’de yaklaşık 80 yıldır yetiştirilmektedir.
- Ülke koşullarına ve hastalıkların karşı iyi bir adaptasyona sahiptir.
- Ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde yetiştirilebilir.
- Türkiye’de en yayın yetiştirilen kültür ırkı (2 milyonun üzerinde) merinos yetiştirilmektedir.
- Sürü halinde yaşama içgüdüsüne sahip olup sürü idaresi kolaydır.
- Yılın her ayında kızgınlık gösterir. Bu özellik merinostan yılda daha fazla kuzu alma imkanı verir.
- İkizlik oranı yüksektir (%40-60)
- Kuzularda besi performansı yüksektir. 4-4.5 ayda ortalama 50 kg canlı ağırlığa ulaşabilir.
- Kaliteli ve bir örnek yapağı verir.